واکاوی و تبیین الگوی کسب‌وکار پایدار از باغ‌های لیموترش در شهرستان رودان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

2 گروه احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

صنعت باغبانی، به‌ویژه تولید مرکبات، اهمیت زیادی در توسعۀ درآمدهای غیرنفتی کشور دارد. این پژوهش با هدف تبیین الگوی بهره‌برداری پایدار از باغ‌های لیموترش در شهرستان رودان (استان هرمزگان) انجام شد. روش تحقیق حاضر کیفی و مبتنی بر نظریۀ داده‌بنیاد با رویکرد نظام‌مند استراوس و کوربین بود. جامعۀ پژوهش را خبرگان و متخصصان حوزۀ تولید لیموترش تشکیل دادند که با روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی و تا رسیدن به اشباع نظری (پس از 16 مصاحبه) انتخاب شدند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته گردآوری و با استفاده از کدگذاری سه‌مرحله‌ای (220 کد باز، 77 کد محوری و 23 کد انتخابی) تحلیل شدند. روایی پژوهش از طریق خبرگان و پایایی آن با روش پایایی بازآزمون تأیید شد. یافته‌ها به شناسایی پنج مؤلفۀ اصلی منجر شد؛ شرایط علّی شامل چالش‌های محیطی و اکولوژیکی، ضعف زیرساخت‌ها و فناوری، مشکلات مدیریتی و دانشی، چالش‌های اقتصادی و حمایتی و اجتماعی، شرایط زمینه‌ای شامل مجموعه‌ای از عوامل محیطی- اقلیمی، عوامل اقتصادی- اجتماعی، مدیریت کشاورزی، چارچوب نهادی- حکمرانی، امکانات و منابع، عوامل مداخله‌گر شامل چالش‌های اقتصادی و مالی، موانع نهادی و حکمرانی، مسائل اجتماعی و فرهنگی، ضعف‌های حمایتی و فنی و راهبردها شامل بهینه‌سازی مدیریت کشاورزی، توسعۀ بازار و ارزش افزوده، حمایت‌های نهادی و مالی، توسعۀ دانش و مشارکت برنامه‌ریزی و اجرا و پیامدها شامل توسعۀ پایدار باغ‌های لیموترش، تقویت هویت محلی و اجتماعی، حفاظت از محیط ‌زیست و توسعۀ اقتصادی محلی. الگوی پیشنهادی این پژوهش بر ضرورت اجرای راهکارهای یکپارچه‌ای مانند توسعۀ سیستم‌های آبیاری نوین، تقویت زنجیرۀ ارزش از طریق صنایع تبدیلی و ایجاد نهادهای محلی مشارکتی تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها