کاربرد تکنیک دلفی و فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی در شناسایی و رتبه‌بندی چالش‌های برون‌سپاری در کسب‌وکارهای اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تجارت بین الملل، دانشکده تجارت و بازرگانی، دانشکدگان مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 گروه مدیریت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

3 گروه مدیریت دولتی (توسعه منابع انسانی)، موسسه آموزش عالی نور هدایت، شهرکرد، ایران.

چکیده

امتناع از برون‌سپاری در کسب‌وکارهای اجتماعی طی دهه‌های اخیر سبب افزایش حجم دولت و محدود شدن فضای رقابتی برای بخش خصوصی شده و امکان توسعه بخش غیردولتی و استقرار عدالت اجتماعی را دشوار کرده است. هدف این پژوهش شناسایی و رتبه‌بندی چالش‌های برون‌سپاری در کسب‌وکارهای اجتماعی دولتی است. پژوهش حاضر کاربردی و از نظر روش، آمیخته (کیفی - کمّی) است. جامعه آماری پژوهش، جمعی از خبرگان و شاغلان کسب‌وکارهای اجتماعی و اساتید دانشگاهی تشکیل می‌دهد که از روش نمونه‌گیری قضاوتی 12 نفر به‌عنوان نمونه در نظر گرفته شد و پرسشنامه بین آنها توزیع شد. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق‌ساخته بر اساس مبانی نظری در بخش دلفی و پرسشنامه مقایسات زوجی در بخش رتبه‌بندی بوده است، پرسشنامه با توجه به شاخص‌های نهایی تأییدشده در بخش دلفی به‌صورت زوجی طراحی شد و در اختیار خبرگان قرار گرفت. روایی پرسشنامه‌ها به تأیید استادان و خبرگان رسید و نرخ ناسازگاری نیز محاسبه شد. در نهایت پژوهشگر 5 معیار اصلی و 33 زیرمعیار به‌عنوان چالش‌های برون‌سپاری شناسایی نمود که با کمک نتایج تکنیک دلفی طی سه مرحله، 5 معیار اصلی و 25 زیرمعیار اجماع حاصل شد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد چالش‌های برون‌سپاری در کسب‌وکارهای اجتماعی دولتی در پنج معیار اصلی قانونی، فرهنگی - شناختی، مالی، ساختاری - سازمانی و اجرایی - مدیریتی دسته‌بندی می‌شوند که به‌ترتیب اولویت بر اساس وزن نرمال‌شده، قوانین نارسا و عدم شفافیت قراردادی را به‌عنوان مهم‌ترین مانع معرفی می‌کنند. پس از آن، کمبود اعتماد و دانش سازمانی، ضعف در نظام پرداخت‌ها، نبود الگوی بومی برون‌سپاری و عدم حمایت مدیریتی به‌عنوان چالش‌های کلیدی شناسایی شدند. یافته‌ها با پژوهش‌های پیشین همسو است و نشان می‌دهد بهبود برون‌سپاری مستلزم اصلاح قوانین، تقویت فرهنگ سازمانی، تأمین مالی پایدار، طراحی ساختارهای نظارتی و ارتقای توان مدیریتی است. پیشنهادهای عملیاتی نیز بر تسهیل مقررات، آموزش کارکنان و ایجاد نهادهای مستقل نظارتی تأکید دارند.

کلیدواژه‌ها