بررسی نقش دانشگاه‌ در اکوسیستم کسب‌وکارهای اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه توسعه کارآفرینی، دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 گروه کارآفرینی در فناوری، دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 گروه کارآفرینی سازمانی، دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

با توجه به اهمیت روزافزون کسب‌وکارهای اجتماعی در حل معضلات پیچیده اجتماعی و زیست‌محیطی، درک و تقویت اکوسیستم‌های حامی آن‌ها به یک ضرورت راهبردی تبدیل شده است. این بنگاه‌ها برای موفقیت نیازمند محیطی حمایتی هستند که در آن، دانشگاه‌ها به عنوان یکی از کلیدی‌ترین بازیگران شناخته می‌شوند. اما درک ما از نقش چندوجهی و استراتژیک آن‌ها در اکوسیستم‌های مشخصاً اجتماعی همچنان پراکنده و ناقص است. اغلب مطالعات بر نقش اقتصادی دانشگاه در اکوسیستم‌های فناورانه متمرکز شده‌اند و شکاف تحقیقاتی در زمینه ارائه یک چارچوب یکپارچه برای تبیین نقش و جایگاه دانشگاه در اکوسیستم اجتماعی وجود دارد. این مقاله با هدف پر کردن این شکاف، جایگاه و نقش محوری دانشگاه را در اکوسیستم کسب‌وکارهای اجتماعی تبیین می‌کند. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و بر مبنای مرور نظام‌مند ادبیات، یک مدل مفهومی چندوجهی مبتنی بر ادغام «نظریه نهادی» برای درک قواعد و بستر حاکم بر اکوسیستم و «مدل مارپیچ پنج‌گانه» برای شناسایی بازیگران اصلی ارائه می‌دهد که اعتبار آن توسط یک پنل خبرگان اعتباریابی شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که دانشگاه نقشی فراتر از یک عضو ساده داشته و از طریق پنج کارکرد اصلی و درهم‌تنیده به معماری و  هماهنگ کنندگی اکوسیستم می‌پردازد: تولید سرمایه انسانی و کارآفرین (از طریق پرورش نسل جدیدی از کارآفرینان با دغدغه‌های اجتماعی)، ایجاد و انتقال دانش (با تولید تحقیقات متمرکز بر نوآوری اجتماعی و تجاری‌سازی آن‌ها)، تأمین زیرساخت و پشتیبانی نوآورانه (با فراهم‌آوری فضاها، آزمایشگاه‌ها و خدمات تخصصی) و شکل‌دهی به گفتمان و سیاست‌گذاری (با بهره‌گیری از اعتبار علمی برای تأثیرگذاری بر قوانین و ایجاد مشروعیت و شبکه‌سازی و ایفای نقش کاتالیزوری، با اتصال دولت، صنعت، جامعه مدنی و سایر بازیگران). این مدل یکپارچه، یک ابزار تحلیلی نوین برای سیاست‌گذاران و مدیران دانشگاهی فراهم می‌آورد تا از ظرفیت‌های نهاد آموزش عالی برای شتاب‌دهی به توسعه پایدار بهره‌برداری نمایند.

کلیدواژه‌ها