واکاوی نقش آموزش و پرورش در ترویج کسب و کارهای اجتماعی برای حمایت از کودکان کار و دانش‌آموزان محروم استان خراسان جنوبی در راستای مسئولیت اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای مدیریت ورزشی دانشگاه گیلان

2 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

10.22059/jsbu.2025.402341.1067

چکیده

این پژوهش با هدف واکاوی نقش آموزش و پرورش استان خراسان جنوبی در ترویج کسب‌وکارهای اجتماعی برای حمایت از کودکان کار و دانش‌آموزان محروم انجام شد. مطالعه حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده‌ها، کیفی که با روش نظریه زمینه‌ای انجام شد. مشارکت‌کنندگان شامل ۱۴ نفر از مدیران، معلمان، اساتید دانشگاه و والدین دانش‌آموزان محروم بودند که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته و مطالعه اسناد و با استفاده از روش کدگذاری در سه مرحله باز، محوری و گزینشی تحلیل شدند. پایایی داده‌ها از طریق توافق درون‌موضوعی دو کدگذار با درصد توافق ۷۳/۰ مورد تأیید قرار گرفت. نتایج نشان داد که پدیده کودک‌کار ریشه در عوامل چندبعدی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد. مهم‌ترین بسترهای شکل‌گیری این معضل: فقر ساختاری، محرومیت از حقوق اساسی و زیست در محیط‌های پرخطر بودند. در مقابل، موانع سیستماتیک در قالب محدودیت منابع و زیرساخت‌ها، ضعف در حکمرانی و چالش‌های فرهنگی-اجتماعی شناسایی شد. راهبردهای جامع در چهار حوزه ایجاد سیستم پایش، تأمین نیازهای پایه، توسعه زیرساخت آموزشی و توانمندسازی خانواده طراحی شد. تمامی مقولات در یک مدل مفهومی سازمان یافتند که مداخله موفق در مسئله کودکان کار مستلزم رویکردی یکپارچه است که از یک سو به ریشه‌یابی علل ساختاری می‌پردازد و از سوی دیگر، با اجرای راهبردهای جامع، به تحقق پیامدهای چندسطحی در راستای عدالت تربیتی و توسعه پایدار از طریق ترویج کسب‌وکارهای اجتماعی منجر می‌شود. این مدل نشان می‌دهد که حل مسئله کودکان کار تنها از طریق رویکردی سیستمی و همه‌جانبه‌نگر میسر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها